GUI چیست و چه تاریخچه ای دارد ؟

آزمایشگاه تحقیقاتی زیراکس پالو آلتو در اواخر دهه 1970 رابط کاربری گرافیکی (GUI) را گسترش داد. این رابط در حقیقت برای این که مشکلات ناشی از استفاده ناکارآمد را از رابط های خط فرمان اولیه که بر متن مبتنی بودند رفع کند، طراحی شد. این رابط کاربری را سیستم عامل های مکینتاش اپل و ویندوز مایکروسافت به صورت تجاری مورد استفاده قرار دادند. GUI استاندارد های طراحی کاربر محور را در برنامه نویسی نرم افزار کاملا رعایت کرده است.

 به این معنا که با استفاده از آن کاربران قادر اند با دستکاری مستقیم آیکون های گرافیکی مانند دکمه ها، نوار های اسکرول، ویندوز ها، تب ها، منو ها، نشانگر ها و … با کامپیوتر ها و دستگاه های الکترونیکی دیگر کار کنند. بسیاری از رابط های کاربری گرافیکی مدرن قابلیت تعامل با صفحه های لمسی و درخواست صوتی را نیز در خود گنجانده اند. در ادامه درمورد این که GUI چیست مفصل تر توضیح می دهیم.

تاریخچه استفاده از رابط کاربری گرافیکی (GUI)

با دانستن تاریخچه رابط کاربری گرافیکی بهتر و بیشتر به اهمیت آن پی می برید. همان گونه که ذکر کردیم در اواخر دهه 1970 آزمایشگاه تحقیقاتی زیراکس پالو آلتو برای نخستین بار رابط کاربری گرافیکی را ایجاد کرد. این رابط کاربری امروزه در macOS و بسیاری از برنامه های نرم افزاری دیگر به کار می رود. تصاویری بر صفحه کامپیوتر به نمایش در می آیند که یا عملیاتی را توصیف می کنند که کاربر باید انجام دهد و یا باید به طور مستقیم آن ها را شناسایی کند. این تصاویر با استفاده از طراحی های خاص، تصاویر علامت گذاری شده، عکس ها، شکل ها و ترکیب رنگ های خاص و متفاوت ایجاد می شوند.

برای این که بهتر بدانید GUI چیست و چگونه تکامل یافته است، توضیحات خود را درباره تاریخچه آن تکمیل می کنیم. اولین استفاه تجاری از GUI به سال 1983 بر می گردد. در این سال شرکت اپل برای نخستین بار از این رابط در کامپیوتر های لیزا بهره برد. استفاده اپل از این رابط در مکینتاش آن هم اندکی پس از کامپیوتر لیزا و در سال 1984 بسیار مشهور تر و مهم تر است. یک سال بعد از این واقعه مایکروسافت ویندوز 1.0 را به بازار عرضه کرد. این دو شرکت با معرفی سیستم های خود در عرصه رایانه های شخصی انقلابی به پا کردند و راه دسترسی عموم مردم را به این کامپیوتر ها بسیار هموار تر از گذشته کردند. پیش از این رابط ها، تنها کاربران تجاری حرفه ای، دانشمندان و کارشناسان فناوری اطلاعات می توانستند از UI های خط فرمان استفاده کنند.

GUI های امروزی

امروزه پیشرفت در این حوزه سبب شده است که هر سیستم عاملی رابط کاربری گرافیکی خاص خود را داشته باشد؛ مانند اوبونتو برای لینوکس. برنامه های نرم افزاری نه تنها از این رابط استفاده می کند؛ بلکه رابط های کاربری گرافیکی مخصوص به خود را نیز به آن اضافه می کنند. برای مثال وُرد، اکسل یا ادوبی فوتوشاپ و تمام مرورگر های اینترنتی مانند کروم، اینترنت اکسپلورر و فایر فاکس از رابط کاربری مخصوص به خود بهره می برند. این رابط ها موجب می شوند کاربر بتواند در وبسایت هایی مانند فیسبوک، اینستاگرام یا وردپرس که ممکن است رابط کاربری گرافیکی خاص خود را داشته باشند، آزادانه به جست و جو بپردازد.

برای مثال در صورتی که کاربر ویدیویی را از پخش کننده ای در داخل یک وبسایت پخش کند، به طور کلی با چهار رابط کاربری گرافیکی مختلف سر و کار خواهد داشت که عبارت اند از:

• سیستم عامل
• مرورگر
• وبسایت
• پخش کننده ویدیو

در این زمان ویجت های بصری هستند که اطلاعات را برای کاربر به نمایش در می آورند و او می تواند آن ها را به آسانی دستکاری کند؛ بدون این که به کد های دستوری نیازی داشته باشد. کاربر تنها با عناصر رابط مانند دکمه ها، نماد ها و منو ها رو به رو می شود. این عناصر مطابق با اسکریپت برنامه ریزی شده پاسخ می دهند و عملکرد او را پشتیبانی می کنند.

آن نرم افزار های کاربردی یا سیستم عامل در طول زمان اصلاح می شود و تکامل می یابند. نتیجه این تکامل ارائه رابط کاربری متفاوت خواهد بود. البته این تفاوت ها می توانند اندک باشند. ممکن است هسته برنامه و عملکرد هایش ثابت بمانند؛ اما ظاهر آن برای این که کاربر تجربه متفاوتی داشته باشد یا به نیاز هایش پاسخ داده شود، تغییر می کند. نسخه های گوناگون ویندوز در طول سال ها مثال خوبی در این زمینه هستند.

 فرمت هایی که GUI ها استفاده می کنند گاه از قالب های از پیش تعیین شده و استاندارد تشکیل شده است. در این حالت می توانیم اطلاعات را بین برنامه هایی که رابط کاربری گرافیکی یکسان دارند، به اشتراک بگذاریم.

جمع بندی

در گذشته تنها متخصصان حوزه فناوری اطلاعات می توانستند از رابط هایی که مبتنی بر متن بودند، بهره ببرند. از دهه 1970 به بعد شرکت هایی مانند اپل و مایکروسافت برای نخستین بار از رابط های کاربری گرافیکی بهره بردند. آن ها موجب شدند استفاده از کامپیوتر های شخصی گسترده تر و آسان تر شود. GUI ها باعث می شوند کاربران بتوانند با دستکاری مستقیم منو ها، دکمه ها، تب ها، نشانگر ها و … تجربه بهتری از کار با کامپیوتر ها داشته باشند. در این مقاله توضیح دادیم که GUI چیست و چه تحولی در دنیای رایانه های شخصی به پا کرده است.