رعایت ارگونومی در محیط کار چه مزایایی دارد؟

امروزه ایجاد فضایی کارآمد و مناسب برای کارکنان، در هر صنعتی که باشند، از اهمیت حیاتی برخوردار است. ارگونومی به عنوان علم انطباق محیط کار با توانایی ها و محدودیت های انسان، نقشی اساسی در ارتقای سلامتی، افزایش بهره وری، آسایش و افزایش رضایت کارکنان ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف ارگونومی در محیط کار از جمله تعاریف، اصول، کاربرد ها، مزایا، روش های اجرا و ابزار های آن می پردازیم.

ده اصل کلیدی ارگونومی در محیط کار

بر اساس این مقاله ده اصل کلیدی ارگونومی وجود دارد که باید هنگام طراحی محل کار در نظر گرفته شود:

• تناسب کار با کارگر انسانی

این اصل به معنای طراحی کار برای مطابقت با توانایی ها و محدودیت های فیزیکی، ذهنی و روانی کارگران است. به عنوان مثال، ارتفاع میز و صندلی باید قابل تنظیم باشد تا کارگران بتوانند در موقعیتی راحت کار کنند.

• طراحی برای جمعیت متنوع

این اصل به معنای در نظر گرفتن تنوع افراد در هنگام طراحی محل کار است. این شامل عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، قد، وزن و توانایی می شود. به عنوان مثال باید فضای کافی برای حرکت در اطراف محل کار وجود داشته باشد و ابزار ها و تجهیزات به گونه ای طراحی شوند که برای افراد با اندازه های مختلف قابل استفاده باشند.

• ساده و آسان برای استفاده

این اصل به معنای طراحی محل کار به گونه ای است که استفاده از آن آسان باشد و ارگونومی در محیط کار را فراهم کند. این امر به کاهش خطا و خستگی کمک می کند. مثلا کنترل ها باید به وضوح برچسب گذاری شوند و دستورالعمل ها به زبان ساده نوشته شوند.

• کاهش بار استاتیک

این اصل به معنای کاهش میزان تلاشی است که کارگران باید برای حفظ وضعیت خود در حین کار انجام دهند. این امر به کاهش خطر MSDs (اختلالات اسکلتی عضلانی) کمک می کند. به عنوان مثال کارگران باید بتوانند به طور مکرر وضعیت خود را تغییر دهند و از تکیه گاه های مناسب استفاده کنند.

• کاهش بار دینامیکی

این اصل به معنای کاهش میزان تلاشی است که کارگران باید برای حرکت در حین کار انجام دهند. این امر به کاهش خطر MSDs کمک می کند. مثلا باید از جا به جایی اجسام سنگین خودداری شود و از وسایل نقلیه یا تجهیزات کمکی استفاده شود.

• موقعیت مناسب

این اصل به معنای حفظ وضعیت مناسب بدن در حین کار است. این امر به کاهش خطر MSDs کمک می کند. برای رعایت این مورد مانیتور ها باید در سطح چشم باشند و صندلی ها از پشت و کمر پشتیبانی کنند.

• محیط کار مناسب

این اصل به معنای ایجاد محیط کاری راحت و ایمن است که شامل عواملی مانند نور، دما و صدا می شود. به عنوان مثال نور باید کافی باشد اما خیره کننده نباشد، دما دلپذیر باشد و صدا باید در حد مجاز باشد.

• استراحت و بهبودی

این اصل به معنای دادن فرصت کافی به کارگران برای استراحت و بهبودی در حین کار است. این مورد به کاهش خطر خستگی و MSDs کمک می کند. مثلا باید به کارگران استراحت های کوتاه و مکرر داده شود و آن ها فرصتی برای بلند شدن و حرکت کردن در طول روز داشته باشند.

• درگیر شدن کارگران

این اصل به معنای مشارکت کارگران در فرایند طراحی ارگونومیک است. این امر به اطمینان از اینکه محل کار نیاز های آن ها را برآورده می کند کمک می کند. بهتر است کارگران در ارزیابی ارگونومی در محیط کار و توسعه راه حل ها مشارکت داشته باشند.

• ارزیابی و بهبود مستمر

این اصل به معنای ارزیابی مداوم محل کار برای ارگونومی و ایجاد تغییرات در صورت نیاز است. این امر به اطمینان از اینکه محل کار ایمن و سالم باقی می ماند کمک می کند.

با رعایت این ده اصل، می توان به ایجاد محل کاری کمک کرد که برای کارگران راحت تر، ایمن تر و کارآمد تر باشد.

مزایای ارگونومی در محیط کار

ارگونومی مزایای متعددی برای کارگران، کارفرمایان و به طور کلی جامعه دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

• کاهش :MSDsارگونومی می تواند به کاهش خطر MSDs کمک کند که یکی از علل اصلی آسیب های شغلی است.
• افزایش بهره وری: ارگونومی می تواند به افزایش بهره وری کارگران کمک کند؛ زیرا آن ها راحت تر و کارآمدتر کار می کنند.
• کاهش غیبت: ارگونومی می تواند به کاهش غیبت کارگران به دلیل بیماری یا آسیب کمک کند.
• افزایش رضایت شغلی :ارگونومی در محیط کار می تواند به افزایش رضایت شغلی کارگران کمک کند؛ زیرا آن ها راحت تر و ایمن تر کار می کنند.
• کاهش هزینه ها: ارگونومی به کاهش هزینه های مرتبط با MSDs، غیبت و جبران خسارت کارگران کمک می کند.

کاربرد های ارگونومی در محیط کار

ارگونومی را می توان در بسیاری از زمینه های مختلف در محل کار اعمال کرد، از جمله:

• ایستگاه های کاری کامپیوتری: ایستگاه های کاری کامپیوتری می توانند منبع اصلی  MSDs باشند. ارگونومی می تواند برای طراحی ایستگاه های کاری به گونه ای استفاده شود که خطر را کاهش دهد، مانند استفاده از صندلی ، مانیتور و کیبورد ارگونومیک.
• ابزار های دستی: ابزار های دستی نیز می توانند منبع MSDs باشند. ارگونومی می تواند برای طراحی ابزار هایی که برای استفاده راحت تر و ایمن تر هستند استفاده شود.
• محیط های تولیدی: محیط های تولیدی ممکن است خطرناک و خسته کننده باشند. ارگونومی می تواند برای طراحی وظایف به گونه ای استفاده شود که ایمن تر و کارآمدتر باشند.
• محیط های اداری: محیط های اداری نیز می توانند منبع MSDs باشند. ارگونومی می تواند برای طراحی مبلمان اداری، چیدمان دفتر و… به گونه ای استفاده شود که خطر را کاهش دهد.

جمع بندی

ارگونومی در محیط کار علم طراحی محل کار برای تناسب با نیاز های افراد است. این علم به منظور کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی (MSDs)، افزایش بهره وری، رضایت شغلی و کارایی کلی انجام می شود. ده اصل کلیدی ارگونومی وجود دارد که باید هنگام طراحی محل کار در نظر گرفته شود. این اصول شامل تناسب کار با کارگر، طراحی برای جمعیت متنوع، سادگی و سهولت استفاده، کاهش بار استاتیک و دینامیک، وضعیت مناسب، محیط کار مناسب، استراحت و بهبودی، مشارکت کارگران، ارزیابی و بهبود مستمر است. با طراحی محل کار برای تناسب با نیاز های کارگران، می توان از طریق ارگونومی به مزایای متعددی دست یافت.